What matters most

Het is belangrijk dat hulpverleners inzicht hebben in de ervaringen en behoeften van mensen met dementie en hier goed op kunnen aansluiten. In de loop van de jaren zijn hier al verschillende modellen en theorieën voor ontwikkeld, zoals het adaptatie-coping model van Rose-Marie Droës, de behoeftenbloem van Kitwood en het welbevinden-model van Debby Gerritsen (Sociale Productie Functies - Zelf Management van Welbevinden (SPF-ZMW). Nieuw onderzoek van Jacoba Huizinga bouwt hierop voort vanuit een uniek onderzoeksconcept: Zij gaat uitsluitend uit van ervaringen van mensen met dementie zelf. Na een literatuurverkenning ontwikkelde zij hiervoor een methodiek, waarbij ze gebruik maakt van interviews en een focusgroep die de resultaten becommentarieert (Brain Power). In het artikel ‘What matters most: Exploring the everyday lives of people with dementia’ beschrijven Jacoba Huizenga en haar team de eerste resultaten van dit mooi opgezette onderzoek.

Psychologen in de ouderenzorg begeleiden regelmatig mensen met dementie en bespreken dan hun ervaringen in het dagelijks leven, bijvoorbeeld in het kader van de interventie Samen Verder na de Diagnose Dementie (SVNDD). Deze collega's zullen veel thema’s herkennen, die in het uiteindelijke model van Huizinga zijn opgenomen: 'Zinvol bezig zijn' bijvoorbeeld en 'hulp aanvaarden' zijn thema’s die ook in SVNDD aan de orde komen. De kracht van het model van Huizinga is dat het veel dimensies samenbrengt, die gezamenlijk bijdragen aan een goed dagelijks leven. Er is aandacht voor wonen, de buurt, de natuur, de levensgeschiedenis, het hier-en-nu, de (onzekere) toekomst, maar ook voor het onbegrip vanuit anderen en de samenleving, het lijden en de voortdurende aanpassing die gevraagd wordt. Een mooie, voor ons misschien wat onderbelichte dimensie, is de hechting aan bepaalde bezittingen, bijvoorbeeld omdat zij betekenisvolle herinneringen oproepen.

De insteek ‘What matters most’ en het ontwikkelde model maken nieuwsgierig naar mogelijke toepassingen, bijvoorbeeld in onderwijs over leven met dementie en bij de ontwikkeling van ondersteunende interventies. Ook de dementievriendelijke samenleving kan aan de hand van de hier gepresenteerde inzichten zich nog beter ontwikkelen. Psychologen, die werken met mensen met dementie, zullen met dit model in het achterhoofd zeker meer inzicht krijgen in het dagelijks leven van hun cliënten. Want dat dagelijks leven laat ook zien welke worstelingen er spelen op mentaal, relationeel en existentieel vlak. Meer inzicht hierin maakt het mogelijk om als psycholoog (nog) beter aan te sluiten bij de hulpvraag van cliënten, hun familie en collega-professionals.