Pillen voor de geest

Lyan is een bevlogen en ervaren docent en geeft veel les en begeleiding aan SO’s in opleiding. Ze is ook kaderarts opleiden en bovendien zelf werkzaam in de dagelijkse praktijk van het verpleeghuis. Voor het eerst deelt ze haar kennis met een zaal psychologen die werkzaam zijn in de ouderenzorg. Voor ons ziet ze een belangrijke taak om alternatieven te bieden voor de inzet van psychofarmaca, de soms hoge verwachtingen ervan te temperen en met goede argumenten te komen om het gebruik ervan te beperken. Daarvoor is vooral ook kennis nodig over de werking en ongewenste bijwerkingen. De meeste psychologen hebben wel kennis van alternatieve behandelingen, zoals goede psycho-educatie, begeleiding van teams en families en het analyseren van onvervulde behoeften. Maar als het over behandeling met medicamenten gaat, leunen we toch sterk op de kennis van artsen waar we mee samenwerken. Terecht ook natuurlijk, maar enige basiskennis is wel nodig om goede gesprekspartner voor hen en voor cliënten, zorgteams en families te kunnen zijn. In een zeer boeiende voordracht brengt Lyan ons deze basiskennis bij. Zij staat stil bij vier hoofdgroepen ‘pillen voor de geest’, namelijk die voor de behandeling van slaap, stemming, angst en psychosen. Van alle vier typen psychofarmaca licht ze toe wat de werking zou kunnen zijn en wat mogelijke nadelige effecten zijn. Zo benadrukt ze dat antipsychotica nooit op ‘zo nodig’ gegeven moeten worden, omdat ze langwerkend zijn en de dosering nauw let. Bij slaapmedicatie en angstremmers kan gewenning en afhankelijkheid optreden en antidepressiva zijn voor mensen met dementie alleen geïndiceerd bij ernstige, levensbedreigende depressies. Daarnaast besteedt Lyan aandacht aan nog enkele specifieke thema’s: het bepalen van een doelsymptoom, evalueren, afbouwen en crisis.

In intervisie stimuleren aanwezigen elkaar om vooral in gesprek te gaan en te blijven met de artsen met wie zij samenwerken. Een goede positie van de psycholoog, als regievoerder bij gedragsproblematiek en psychische klachten, is cruciaal om onnodig psychofarmacagebruik terug te dringen. De route naar pillen is vaak kort en aantrekkelijk, maar uiteindelijk is aansluiten bij persoonlijke behoeften en goede zorg en begeleiding bieden een beter alternatief, waar we als psychologen voor moeten blijven staan. Een duidelijke visie op zorg, op leven met dementie, op kwaliteit van leven en welzijn en een hierbij passende structuur van samenwerken en overleggen, dat zijn absolute voorwaarden voor bewust psychofarmacagebruik.

Moeten we dan alle psychofarmaca afzweren? Dat blijkt niet de conclusie van de middag. Juist bij beperkte inzet, doelgericht en kortdurend, kunnen pillen helpen om een goed evenwicht te vinden en moeilijke fasen door te komen.

Nieuwsgierig geworden? Uiteraard bieden we ook voor deze PgD-studiemiddag een digitale herhaling aan en we zijn heel blij dat Lyan dan weer wil spreken. Dat vraagt nog om enig geduld. Maar voor je het weet is het 12 oktober… Schrijf je hier vast in.