Gedrag, ontspanning en gedachten als bouwstenen voor goede slaap

Het afgelopen jaar heeft de sectie ouderenpsychologie van het NIP meerdere lunchwebinars georganiseerd. Als je lid bent van het NIP kun je deze via de website terugkijken. Allemaal relevante themas en dus zeker de moeite waard om eens tebekijken. In juli was er een webinar over slaapproblemen bij ouderen met als spreker Marsha Hamers, gz-psycholoog en somnoloog bij Kempenhaeghe. In een uur tijd word je op een vlot tempo bijgepraat over slaap in het algemeen, de diagnostiek van slaapproblemen en insomnie in het bijzonder en de behandelmogelijkheden.

Er wordt stilgestaan bij de veranderingen als gevolg van het ouder worden. Met het ouder worden wordt de duur van de slaap gemiddeld genomen steeds korter, zijn ouderen vaker en langer ‘s nachts wakker en hebben ze meer wakkere tijd om in te vullen. Ze worden vaak eerder slaperig en vroeger wakker. Het slaapsysteem als geheel is wat minder stabiel. Dit lijkt het gevolg van het verouderingsproces. Een dutje overdag is dan ook geen probleem als het niet te lang is of te laat op de dag.

De grote variatie tussen mensen wat betreft slaapbehoefte, het verschil tussen mannen en vrouwen en ochtend- en avondmensen worden benoemd. Belangrijk om te weten, want zo kun je mensen uitleggen dat bepaalde zaken niet ongewoon zijn, maar normale menselijke variatie of het gevolg van het ouder worden.

Het ontstaan van slaapproblemen wordt multifactorieel verklaard. Bij ouderen komen slaapproblemen veel voor. De prevalentie ligt tegen de 40%. Het is dus zinvol om hier alert op te zijn en uit te vragen bij onze cliënten.Welke vragen belangrijk zijn om dan te stellen bij slaapproblemen, wordt in het webinar uitgebreid besproken. En ook hier worden aandachtspunten voor ouderen benoemd. Er wordt benoemd dat de dag doorwerkt in de nacht en het dus belangrijk is om ook het verloop van de dag goed uit te vragen. De specifieke slaapproblemen bij dementie en Parkinson worden ook kort besproken.

Hierna gaat het over de mogelijke interventies bij slaapproblemen. De pijlers van de behandeling van slaapproblemen zijn psycho-educatie, registratie, gedrag, ontspanning en gedachten. Er volgt een overzicht van mogelijke interventies (van zelfhulp tot specialistisch) en waar informatie te vinden is. Wat goed is om te weten is dat cognitieve gedragstherapie bij slaapproblemen (CGT-i) beter en langer werkt dan medicatie. Het advies is dan ook om zo min mogelijk medicatie te gebruiken, helemaal bij ouderen. Aan de hand van casuïstiek worden mogelijke interventies toegelicht voor vitale en kwetsbare ouderen (in het verpleeghuis).

Na het kijken van dit webinar ben je op de hoogte van slaap en slaapproblemen bij ouderen en heb je mooie handvatten gekregen hoe je cliënten hierbij kan helpen.